woensdag 22 augustus 2007

Een nummer één-hit is te koop

Single Top 100 is door één persoon gemanipuleerd

Zijn naam is Thom Visser, hij is 36 jaar en hij heeft een passie voor hitlijsten. Die passie gaat zó ver, dat hij er de afgelopen maanden in is geslaagd om platen te laten stijgen en dalen, nummer één-hits te bepalen en mogelijke nummer één-hits te voorkomen. Een uitgekiende strategie en een goed gevulde beurs maken veel mogelijk in hitparadeland. Zo bezorgde Visser Guus Meeuwis een #1-hit, Jim en David Guetta een top 10-hit en kreeg hij het voor elkaar dat Kate Ryan in Nederland in de winkels terechtkwam.

Het belang van hitparades

De Single Top 100 en Top 40 zijn al sinds respectievelijk 1969 (toen nog als de Nationale Hitparade) en 1965 een begrip in Nederland, maar de tijden dat een hitparade allesbepalend was in radioland, liggen al weer een paar decennia achter ons. Door de versnippering van de radiozenders en de focus op formats kent een hitparade als de Single Top 100 een te breed muziekaanbod om volledig op een zender gedraaid te worden. Was vroeger de uitzending van een hitparade nog iets om voor thuis te blijven en hield je je adem in bij de ontknoping van een hitlijst, tegenwoordig is die invloed veel minder.

Toch is een hitparade nog steeds van belang. Je gaat er nog altijd op zoek naar je favoriete artiest of nieuwe muziek, een artiest of platenmaatschappij gebruikt het als marketinginstrument en beginnende artiesten ontlenen er hun eerste bekendheid aan.

Manipulatie is van alle tijden

Al zo lang er hitparades zijn, zijn er mogelijkheden om de noteringen te manipuleren. In de beginjaren werden platenzaken gebeld, om hun verkoop-top 10 door te geven. Daarbij gaven de medewerkers in de winkel hun favoriete plaatjes hoger op dan ze in werkelijkheid verkochten. Daarna kwam het dagboekensysteem, waarbij dagelijks de werkelijke verkopen werden nog genoteerd. Betrouwbaarder, maar een echte controle was daar echter niet op. Toen het digitale tijdperk zijn intrede deed, werden verkochte singles gescand via de barcode; slimme managers en platenmaatschappijen kochten echter zelf partijen op; de barcode deed zijn werk wel.

Hoe minder verkoop, hoe makkelijker manipulatie

De singleverkopen zijn inmiddels al een paar decennia lang flink aan het dalen en dat schept nieuwe mogelijkheden voor manipulatie: er zijn nu veel minder verkochte singles nodig voor het scoren van een hit dan bijvoorbeeld in de jaren 80. Platenmaatschappijen laten hun artiesten bijvoorbeeld veel instore-optredens doen in platenzaken, zodat de fans hun idool kunnen ontmoeten en een handtekening kunnen laten zetten op hun singletje. Maar dan moeten ze dat wél eerst kopen in de winkel natuurlijk, en dat telt dan weer mee bij de samenstelling van de hitparade. Jeroen van der Boom kwam op die manier enkele weken geleden aan een #1-hit met ‘Jij bent zo’; het singletje bleef de week ervoor nog staan op 7, maar steeg op 30 juli ineens naar de top door, om een week later al weer te gaan dalen… Daarnaast circuleren er nog steeds verhalen van platenmaatschappijen die hun eigen singles inkopen of platenzaken massaal een serie singles laten inscannen, zodat deze worden meegeteld bij de omzet voor de samenstelling van de hitlijst. Een anonieme bron meldt bijvoorbeeld op onze website: “Hier in Brabant is BerkMusic bekend als muziekwinkel (in Eindhoven en Best) en platenuitgever. Regelmatig koop ik daar cd's en zie daar verkopers hele stapels scannen van nummers, die Berk zelf uitgeeft. Als je vervolgens de Single Top 100 bekijkt, zie je deze nummers keurig in de top 100 staan in of na die week. Let maar eens op de rare sprongen die de meeste nummers van Berk maken!”

Massaal downloaden

Een nieuwe mogelijkheid is het massaal downloaden van nummers; dat kan zelfs vanuit je luie stoel gebeuren. Dat opent dus een mogelijkheid voor particulieren om de hitparade te beïnvloeden. En dat is nu precies wat Thom Visser heeft gedaan. Thom: “Ik heb altijd iets gehad met getallen en ben dan ook boekhouder van beroep. Mijn passie voor hitlijsten begon toen ik een jaar of elf was. Als kind had ik al de behoefte om een plaat te laten stijgen in de hitlijst als ik deze mooi vond. Ik kocht zo’n singletje dan ook meerdere keren. Uiteraard had dat geen invloed op de lijst. Inmiddels 25 jaar verder, met een veel kleinere markt in de muziekindustrie, had ik nog steeds diezelfde wens; de wens om een eigen stempel op de hitlijst te plaatsen. Daarnaast was ik nieuwsgierig naar de betrouwbaarheid van de hitlijst en de grootte van de markt op dit moment. En natuurlijk in hoeverre je als individu je de hitlijst kunt beïnvloeden. In het nieuwe tijdperk van digitale verkopen en dalende fysieke verkopen zag ik mijn kans schoon om eindelijk mijn verlangen uit te laten komen.”

Nummer 1-hit voor Guus Meeuwis gekocht

De eerste track waarop Visser zijn zinnen zette, was ‘Rood’ van Marco Borsato. “Ik hou van records en probeerde het nummer langer op #1 te laten staan door het veelvuldig te downloaden. Ik wist toen echter nog niet, dat wat je deze week downloadt, pas volgende week meetelt voor de hitlijst. En zo werd ‘Rood’ tot mijn spijt verdreven door ‘Toppertje’.” Wijs geworden van deze actie, nam Thom een andere single onder de arm. “’Tranen gelachen’ van Guus Meeuwis was een nummer dat mij tekstueel erg aansprak. Ik kon uit de downloadlijsten opmaken dat het nummer veel werd gedownload. De winkelverkopen van de fysieke single gingen ook goed, maar de totale afzet was niet voldoende voor een nummer één-positie. Toen ontstond bij mij het idee om te proberen het nummer op #1 binnen te laten komen door het héél vaak te downloaden. Dat lukte, maar het aantal verkochte en gedownloade exemplaren was maar 2% hoger dan de directe concurrent, Jackyl & Hyde. Dat gaf mij voldoening, omdat ik nu wist dat het door mij kwam, omdat het verschil met de nummer twee zo klein was.”

Top 10-experiment met Jim


Nadat Thom Visser dus voor Guus Meeuwis een #1-hit had binnengesleept, startte hij een ander experiment. “Ik wist nu nog altijd niet hoe groot de markt is en voor welke hitparadeweek de verkochte download meetelt. Daarom zocht ik een nummer waarvan de fysieke verkopen al aan het teruglopen waren, maar dat nog genoeg verkopen had als basis voor een top 50-notering. Tevens moest het nummer ook zakken qua download. Dit omdat ik dan een schatting kon maken van de hoeveel downloads die nodig was om mijn experiment te laten slagen. Mijn keuze viel daarbij op het nummer ‘Doe dit, doe dat’ van Jim. Gevoelsmatig dacht ik dat het nummer zo’n vijfhonderd stuks aan download nodig had om opnieuw de top tien te kunnen bereiken. Zo gezegd zo gedaan…”

Visser downloadde half mei 452 betaalde exemplaren van ‘Doe dit, doe dat’; een email bevestigt deze transactie. Thom: “Mijn experiment was een succes. Het nummer was al naar #23 gezakt, maar behaalde inderdaad opnieuw voor twee achtereenvolgende weken een top tien-notering. Nu had ik een antwoord op mijn vragen. Ik had nu inzicht in de grootte van de markt en wist nu dat wat je de ene week downloadt, de daaropvolgende week meetelt voor de hitlijst en de week daarop zelfs nog een keer; downloads tellen blijkbaar twee weken achter elkaar mee. Wellicht was het voor Jim niet zo leuk, want na die twee weken zakte het nummer als een baksteen van #9 naar # 51; sorry Jim! Het kostte me inderdaad een hoop geld, maar gelukkig mag ik in Nederland nog altijd zelf weten waar ik mijn geld aan uitgeef…”

Duizend maal ‘Blijf bij mij’

Het bleef voor Thom niet bij dit experiment: “De nummers die ik heb geholpen om te stijgen of om hun koppositie te houden zijn er te veel om op te noemen. De meest opvallende waren ‘All good things’ van Nelly Furtado, ‘Love is gone’ van David Guetta (ik bezorgde hem zijn eerste top 10-hit), ‘Blijf bij mij’ van Gerard Joling en André Hazes (dat heb ik in week 31 zo’n duizend keer gedownload om Jeroen van der Boom van nummer 1 te verdrijven, en dat is gelukt) en het laten ontstaan van een hit voor Kate Ryan. Haar ‘Voyage voyage’ is mijn lievelingsnummer op dit moment, maar het was in Nederland nog niet te verkrijgen. Ik dacht: als ik het nummer via downloads in de lijst krijg, dan zal de platenmaatschappij niet stil zitten en het nummer ook in ons land uitbrengen. Hetgeen inderdaad geschiedde: het nummer was eerst enkel via iTunes te verkrijgen. Ik downloadde de track zó vaak dat het nummer louter op downloads plaats # 17 in de Single Top 100 bereikte. Ineens kon je het nummer overal downloaden en kwam het afgelopen week ook fysiek in Nederland in de winkels. En zo was door mij een hit geboren; iets wat mij heel veel voldoening geeft.”

IP-adres geblokkeerd

Onlangs was het echter uit met de pret. “Bij het downloaden gebruikte ik alle downloadplatforms die voor hitparadesamensteller GfK MegaCharts meetellen bij het samenstellen van de hitlijsten. Door mijn massale aankopen werd mijn account MSN muziek.nl met tegoed en de aankopen van twee jaar met onmiddellijke ingang gesloten. Daarnaast geeft iTunes mijn downloads niet meer door aan MegaCharts en telt deze ook niet meer mee bij de samenstelling van hun eigen download-hitparade. Al download ik een nummer daar honderd keer, het nummer stijgt in hun lijst niet. Wel ontvangen zij uiteraard gewoon hun inkomsten van mijn aankopen… Als ik zou willen, zou ik bij een andere internetprovider kunnen gaan, om zo een nieuw ip-adres te verkrijgen, om weer door te gaan op de oude toer, echter die moeite neem ik niet meer.”

“MegaCharts meet met twee maten”

Ook de downloads van zijn huidige idool, Paula Paloma, werden volgens Thom onrechtvaardig behandeld. “MegaCharts weegt ook nog eens met twee maten. Mijn downloads van de nieuwe single van Paula Paloma, ‘Wat dacht je?’, werden door MegaCharts geschrapt, terwijl mijn veel hogere aantal downloads van ‘Blijf bij mij’ via dezelfde provider en via hetzelfde account wél werden meegeteld. Pure discriminatie van een beginnende artiest.”

Visser kreeg bovendien veel negatieve reacties uit zijn omgeving. “Mensen deden net alsof ik met iets crimineels bezig was. Door dat alles heb ik drie weken geleden besloten om met grootschalig downloaden te stoppen. Zelf ben ik van mening dat ik een aanwinst was voor de muziekindustrie, en dat er niks mis was met wat ik deed. Ik heb er geen spijt van, heb er veel van geleerd en een kinderdroom kwam toch nog uit. Hoewel het aan het einde van de maand altijd schrikken was, als ik het afschrift van mijn creditkaart kreeg…”

Reactie GfK MegaCharts

Michel Admiraal, chartsmanager bij GfK MegaCharts, de samensteller van onder andere de Single Top 100, geeft als commentaar op deze zaak: “De verkopen worden vanuit de diverse platforms aangeleverd inclusief ip-adressen; nog niet allemaal, maar de belangrijkste wel. Dit betekent dat inderdaad de dubbele aankopen per ip-adres eruit gefilterd worden en niet meegeteld worden voor de charts. De naam Thom Visser zegt mij niet zoveel, maar de verkopen zijn inderdaad gefilterd! Dat we van de ene artiest wél downloads meetellen en van de andere artiest niet, dat is onjuist: zowel van Gerard Joling als van Paula Paloma zijn de netto aantallen gebruikt vanuit i-Tunes. GfK MegaCharts zit bovenop de verkoopinfo; zowel fysiek (wij zien in elke winkel wat er gebeurt) als digitaal.”

Nog een laatste reactie van Thom Visser: “Ik werd in vertrouwen gebeld over mijn downloadgedrag - dat zou manipulatie van de hitparade zijn en ik werd verzocht om ermee te stoppen. Intimidatie dus, hetgeen niet eens mag; we leven toch in een vrij land?! Natuurlijk zal de chartsmanager zeggen dat hij mij niet kent, ze zullen dat nooit aan een derde toegeven, omdat wat zij doen – tracks buitensluiten en de downloads van bepaalde ip-adressen negeren – juist helemaal niet mag.”

Geen manipulatie meer?

De grote vraag rest nu, nu Thom Visser met zijn download-activiteiten is gestopt en GfK MegaCharts de dubbele downloads eruit filtert: is hiermee de manipulatie gestopt? De Megaman denkt het niet; beïnvloeding is van alle tijden en zal dus altijd deel uitmaken van deze tak van amusement; daarvoor zijn de belangen te groot. De partijen zullen telkens de grenzen opzoeken, en als deze grenzen worden overschreden is het aan MegaCharts om met een gepaste reactie te komen.

9 opmerkingen:

  1. Hallo lezers en Megaman,
    natuurlijk zal de megacharts niet toegeven dat er met twee maten wordt gemeten. Maar dat de grote downloadkanalen de IP adressen doorgeven is pertinent niet waar wat I-tunes betreft. Hierover zijn nog juridische procedures in verband met de privacy in volle gang. Tot daar een uitspraak over is, worden de IP adressen niet doorgegeven van de downloads via I-tunes.
    Maar waarom maakt de Megacharts zich nou druk? In een andere reactie werd gezegd: betaald is betaald en daar gaat het toch om? En singles als die van Belle Perez, die plotseling uit het niets herrijst, Dries Roelvink die Ahoy vol moet krijgen? Daar zou niets mee aan de hand zijn?
    Hoeveel boter heeft de Megacharts (de mensen die daar achter zitten) op hun hoofd?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Beste,

    Leuk en goed artikel! Fijn dat je alles eens op een rijtje gezet hebt en Thom bedankt voor de medewerking aan het artikel. Een mooi stukje geschiedschrijving voor de Nederlandse hitlijsten.


    Volgens mij kan een programmeur zo een programmatje maken waardoor je bij elke download én een ander account én een ander ip adres hebt.....of het legaal is weet ik niet.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Goedendag allemaal!

    Het lijkt de tour de france wel. Iedereen wordt verdacht van doping!De megacharts is zo wantrouwend, dat ze door hun eigen gedrag de lijsten manipuleren. Als ze blijkbaar zelf van mening zijn dat er iets niet zou kunnen kloppen gaan ze corrigeren. Met andere woorden: als een bekende artiest veel downloads heeft is dat geen reden tot twijfel, bij een onbekende artiest geeft dat wel aanleiding tot onderzoek. Dat blijkt wel uit de (nu aan het licht gekomen) gemanipuleerde nummer één hits!
    En dan nog: ik sluit me aan bij anderen die schrijven: betaald is betaald dus waar zeikt de megacharts over? Als een radiostation besluit een single al dan niet te draaien wordt de luisteraar al gemanipuleerd. Dat wat niet gedraaid wordt, blijft buiten het bereik van de luisteraar en valt dan buiten de boot. Maar als één station besluit een single hevig te promoten en andere stations draaien dat nummer niet, dan telt dat nummer toch ook mee voor de playlist? Al wordt het maar door één station gedraaid?Neem toppertje vorig jaar. Giel Beelen draaide dat nummer helemaal grijs! Pas daarna werd het breed opgepikt.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dat is gewoon niet eerlijk.
    Jij kiest gewoon de nummers die jij mooi vind, maar de nummers zoals die van Avril Lavigne doen helemaal niks. Door jou.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Een merkwaardig verhaal.

    Zou één persoon nu wérkelijk de hitlijsten zo kunnen beïnvloeden? Ik vraag het me werkelijk af.
    Probeer maar eens een totaal onbekende plaat zo hoog de hitlijsten in te krijgen, op dezelfde manier. Dus een plaat die niet gedraaid wordt, niet door anderen wordt gekocht, en die bij anderen niet bekend is. Een echte eenmansactie dus. Grote kans dat het je niet lukt.

    Het gaat hier om namen als Meeuwis, Hazes & Joling, Jim. Toch redelijk bekende namen met een al dan niet fanatieke aanhang. Namen die sowieso wel een paar platen c.q. downloads verkopen. Bovendien: één oproep op de website van de artiest en het aantal downloads stijgt al. Dus waarom zouden deze "abnormaliteiten" afkomstig zijn van één persoon?
    Realiteit of grootheidswaanzin van deze persoon?

    Trouwens: manipulatie (of pogingen daartoe) is van alle tijden. Alleen valt het nu meer op dan toen, omdat de hitlijsten veel beter worden samengesteld dan vroeger. Toen ging er - om het maar zo te zeggen - nogal eens een mensenhand overheen om abnormaliteiten weg te filteren. Nu gebeurt dat anders, waardoor die ongewone bewegingen (die er altijd al waren) nu pas zichtbaar worden.

    Ik zeg niet dat het verschijnsel 'hitparade' niet met een probleem zit. Dalende singlesverkopen in combinatie met een verdere differentiatie onder muziekconsumenten (wat een 12-jarige koopt, koopt een 22-jarige absoluut niet) maakt het maken van een algemene hitlijst lastiger dan tig jaren geleden. Maar vergeet niet: ook in de jaren '60 en '70 hadden vooral de jongeren een boodschap aan de hitlijsten, en iedereen van boven de 30 wist óók niet wat er in de top 10 van de Top 40 stond (of was er niet in geïnteresseerd). Dus zó erg zijn de tijden nou ook weer niet veranderd.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Wat een geweldige actie.
    Geschiedenis in de nederlandse top40historie.

    "Individu manipuleert lijsten single-handedly"

    Ge-Wel-Dig.

    Jammer dat er mee wordt gestopt. Neem de uitdaging eens om te kijken of je 1 onbekend nummer, niet alleen de top 40 binnen kan krijgen, maar ook op nummer 1.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Mooi verhaal, maar volgens mij zijn er heel wat meer factoren die invloed uitoefenen op de stijging en daling van singles, en veel hiervan buiten waarneming van die Visser. Ik dacht dat bijvoorbeeld airplay ook mee telt tegenwoordig. Ik heb dit woord niet een keer gezien in dit stuk. Jeroen van der Boom is uitgebreid geplugd op 3fm, en je hebt ook nog fanclubs die oproepen tot kopen. Ik kan me trouwens nog het verhaal van Jovink herinneren. Zij verkochten hun single "Luie Flikker" voor op de Zwarte Cross zo'n 40.000 keer maar dit nummer is ook nooit opgenomen in de hitlijsten. Dat soort acties komt wel vaker voor. Overigens vind ik het inderdaad zeer nutteloos en zonde van je geld (de getallen en vooral de artiesten maken het zelfs ongeloofwaardig), maar goed iedereen mag inderdaad doen waar hij zin in heeft.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Wel een leuk verhaal van die Thom Visser,
    bel mij maar eens dan zal ik het eens aanvullen met soort gelijke ervaringen
    06-53749324

    BeantwoordenVerwijderen
  9. He Megaman, maak je eens bekend aan mij persoonlijk dank kan ik je nog wat aanvullend vertellen.

    BeantwoordenVerwijderen