Single Top 100 is door één persoon gemanipuleerd
Zijn naam is Thom Visser, hij is 36 jaar en hij heeft een passie voor hitlijsten. Die passie gaat zó ver, dat hij er de afgelopen maanden in is geslaagd om platen te laten stijgen en dalen, nummer één-hits te bepalen en mogelijke nummer één-hits te voorkomen. Een uitgekiende strategie en een goed gevulde beurs maken veel mogelijk in hitparadeland. Zo bezorgde Visser Guus Meeuwis een #1-hit, Jim en David Guetta een top 10-hit en kreeg hij het voor elkaar dat Kate Ryan in Nederland in de winkels terechtkwam.
Het belang van hitparadesDe Single Top 100 en Top 40 zijn al sinds respectievelijk 1969 (toen nog als de Nationale Hitparade) en 1965 een begrip in Nederland, maar de tijden dat een hitparade allesbepalend was in radioland, liggen al weer een paar decennia achter ons. Door de versnippering van de radiozenders en de focus op formats kent een hitparade als de Single Top 100 een te breed muziekaanbod om volledig op een zender gedraaid te worden. Was vroeger de uitzending van een hitparade nog iets om voor thuis te blijven en hield je je adem in bij de ontknoping van een hitlijst, tegenwoordig is die invloed veel minder.
Toch is een hitparade nog steeds van belang. Je gaat er nog altijd op zoek naar je favoriete artiest of nieuwe muziek, een artiest of platenmaatschappij gebruikt het als marketinginstrument en beginnende artiesten ontlenen er hun eerste bekendheid aan.
Manipulatie is van alle tijdenAl zo lang er hitparades zijn, zijn er mogelijkheden om de noteringen te manipuleren. In de beginjaren werden platenzaken gebeld, om hun verkoop-top 10 door te geven. Daarbij gaven de medewerkers in de winkel hun favoriete plaatjes hoger op dan ze in werkelijkheid verkochten. Daarna kwam het dagboekensysteem, waarbij dagelijks de werkelijke verkopen werden nog genoteerd. Betrouwbaarder, maar een echte controle was daar echter niet op. Toen het digitale tijdperk zijn intrede deed, werden verkochte singles gescand via de barcode; slimme managers en platenmaatschappijen kochten echter zelf partijen op; de barcode deed zijn werk wel.
Hoe minder verkoop, hoe makkelijker manipulatie
De singleverkopen zijn inmiddels al een paar decennia lang flink aan het dalen en dat schept nieuwe mogelijkheden voor manipulatie: er zijn nu veel minder verkochte singles nodig voor het scoren van een hit dan bijvoorbeeld in de jaren 80. Platenmaatschappijen laten hun artiesten bijvoorbeeld veel instore-optredens doen in platenzaken, zodat de fans hun idool kunnen ontmoeten en een handtekening kunnen laten zetten op hun singletje. Maar dan moeten ze dat wél eerst kopen in de winkel natuurlijk, en dat telt dan weer mee bij de samenstelling van de hitparade. Jeroen van der Boom kwam op die manier enkele weken geleden aan een #1-hit met ‘Jij bent zo’; het singletje bleef de week ervoor nog staan op 7, maar steeg op 30 juli ineens naar de top door, om een week later al weer te gaan dalen… Daarnaast circuleren er nog steeds verhalen van platenmaatschappijen die hun eigen singles inkopen of platenzaken massaal een serie singles laten inscannen, zodat deze worden meegeteld bij de omzet voor de samenstelling van de hitlijst. Een anonieme bron meldt bijvoorbeeld op onze website: “Hier in Brabant is BerkMusic bekend als muziekwinkel (in Eindhoven en Best) en platenuitgever. Regelmatig koop ik daar cd's en zie daar verkopers hele stapels scannen van nummers, die Berk zelf uitgeeft. Als je vervolgens de Single Top 100 bekijkt, zie je deze nummers keurig in de top 100 staan in of na die week. Let maar eens op de rare sprongen die de meeste nummers van Berk maken!”
Massaal downloadenEen nieuwe mogelijkheid is het massaal downloaden van nummers; dat kan zelfs vanuit je luie stoel gebeuren. Dat opent dus een mogelijkheid voor particulieren om de hitparade te beïnvloeden. En dat is nu precies wat Thom Visser heeft gedaan. Thom: “Ik heb altijd iets gehad met getallen en ben dan ook boekhouder van beroep. Mijn passie voor hitlijsten begon toen ik een jaar of elf was. Als kind had ik al de behoefte om een plaat te laten stijgen in de hitlijst als ik deze mooi vond. Ik kocht zo’n singletje dan ook meerdere keren. Uiteraard had dat geen invloed op de lijst. Inmiddels 25 jaar verder, met een veel kleinere markt in de muziekindustrie, had ik nog steeds diezelfde wens; de wens om een eigen stempel op de hitlijst te plaatsen. Daarnaast was ik nieuwsgierig naar de betrouwbaarheid van de hitlijst en de grootte van de markt op dit moment. En natuurlijk in hoeverre je als individu je de hitlijst kunt beïnvloeden. In het nieuwe tijdperk van digitale verkopen en dalende fysieke verkopen zag ik mijn kans schoon om eindelijk mijn verlangen uit te laten komen.”
Nummer 1-hit voor Guus Meeuwis gekocht
De eerste track waarop Visser zijn zinnen zette, was ‘Rood’ van Marco Borsato. “Ik hou van records en probeerde het nummer langer op #1 te laten staan door het veelvuldig te downloaden. Ik wist toen echter nog niet, dat wat je deze week downloadt, pas volgende week meetelt voor de hitlijst. En zo werd ‘Rood’ tot mijn spijt verdreven door ‘Toppertje’.” Wijs geworden van deze actie, nam Thom een andere single onder de arm. “’Tranen gelachen’ van Guus Meeuwis was een nummer dat mij tekstueel erg aansprak. Ik kon uit de downloadlijsten opmaken dat het nummer veel werd gedownload. De winkelverkopen van de fysieke single gingen ook goed, maar de totale afzet was niet voldoende voor een nummer één-positie. Toen ontstond bij mij het idee om te proberen het nummer op #1 binnen te laten komen door het héél vaak te downloaden. Dat lukte, maar het aantal verkochte en gedownloade exemplaren was maar 2% hoger dan de directe concurrent, Jackyl & Hyde. Dat gaf mij voldoening, omdat ik nu wist dat het door mij kwam, omdat het verschil met de nummer twee zo klein was.”
Top 10-experiment met Jim
Nadat Thom Visser dus voor Guus Meeuwis een #1-hit had binnengesleept, startte hij een ander experiment. “Ik wist nu nog altijd niet hoe groot de markt is en voor welke hitparadeweek de verkochte download meetelt. Daarom zocht ik een nummer waarvan de fysieke verkopen al aan het teruglopen waren, maar dat nog genoeg verkopen had als basis voor een top 50-notering. Tevens moest het nummer ook zakken qua download. Dit omdat ik dan een schatting kon maken van de hoeveel downloads die nodig was om mijn experiment te laten slagen. Mijn keuze viel daarbij op het nummer ‘Doe dit, doe dat’ van Jim. Gevoelsmatig dacht ik dat het nummer zo’n vijfhonderd stuks aan download nodig had om opnieuw de top tien te kunnen bereiken. Zo gezegd zo gedaan…”
Visser downloadde half mei 452 betaalde exemplaren van ‘Doe dit, doe dat’; een email bevestigt deze transactie. Thom: “Mijn experiment was een succes. Het nummer was al naar #23 gezakt, maar behaalde inderdaad opnieuw voor twee achtereenvolgende weken een top tien-notering. Nu had ik een antwoord op mijn vragen. Ik had nu inzicht in de grootte van de markt en wist nu dat wat je de ene week downloadt, de daaropvolgende week meetelt voor de hitlijst en de week daarop zelfs nog een keer; downloads tellen blijkbaar twee weken achter elkaar mee. Wellicht was het voor Jim niet zo leuk, want na die twee weken zakte het nummer als een baksteen van #9 naar # 51; sorry Jim! Het kostte me inderdaad een hoop geld, maar gelukkig mag ik in Nederland nog altijd zelf weten waar ik mijn geld aan uitgeef…”
Duizend maal ‘Blijf bij mij’
Het bleef voor Thom niet bij dit experiment: “De nummers die ik heb geholpen om te stijgen of om hun koppositie te houden zijn er te veel om op te noemen. De meest opvallende waren ‘All good things’ van Nelly Furtado, ‘Love is gone’ van David Guetta (ik bezorgde hem zijn eerste top 10-hit), ‘Blijf bij mij’ van Gerard Joling en André Hazes (dat heb ik in week 31 zo’n duizend keer gedownload om Jeroen van der Boom van nummer 1 te verdrijven, en dat is gelukt) en het laten ontstaan van een hit voor Kate Ryan. Haar ‘Voyage voyage’ is mijn lievelingsnummer op dit moment, maar het was in Nederland nog niet te verkrijgen. Ik dacht: als ik het nummer via downloads in de lijst krijg, dan zal de platenmaatschappij niet stil zitten en het nummer ook in ons land uitbrengen. Hetgeen inderdaad geschiedde: het nummer was eerst enkel via iTunes te verkrijgen.
Ik downloadde de track zó vaak dat het nummer louter op downloads plaats # 17 in de Single Top 100 bereikte. Ineens kon je het nummer overal downloaden en kwam het afgelopen week ook fysiek in Nederland in de winkels. En zo was door mij een hit geboren; iets wat mij heel veel voldoening geeft.”
IP-adres geblokkeerdOnlangs was het echter uit met de pret. “Bij het downloaden gebruikte ik alle downloadplatforms die voor hitparadesamensteller GfK MegaCharts meetellen bij het samenstellen van de hitlijsten. Door mijn massale aankopen werd mijn account MSN muziek.nl met tegoed en de aankopen van twee jaar met onmiddellijke ingang gesloten. Daarnaast geeft iTunes mijn downloads niet meer door aan MegaCharts en telt deze ook niet meer mee bij de samenstelling van hun eigen download-hitparade. Al download ik een nummer daar honderd keer, het nummer stijgt in hun lijst niet. Wel ontvangen zij uiteraard gewoon hun inkomsten van mijn aankopen… Als ik zou willen, zou ik bij een andere internetprovider kunnen gaan, om zo een nieuw ip-adres te verkrijgen, om weer door te gaan op de oude toer, echter die moeite neem ik niet meer.”
“MegaCharts meet met twee maten”
Ook de downloads van zijn huidige idool, Paula Paloma, werden volgens Thom onrechtvaardig behandeld. “MegaCharts weegt ook nog eens met twee maten. Mijn downloads van de nieuwe single van Paula Paloma, ‘Wat dacht je?’, werden door MegaCharts geschrapt, terwijl mijn veel hogere aantal downloads van ‘Blijf bij mij’ via dezelfde provider en via hetzelfde account wél werden meegeteld. Pure discriminatie van een beginnende artiest.”
Visser kreeg bovendien veel negatieve reacties uit zijn omgeving. “Mensen deden net alsof ik met iets crimineels bezig was. Door dat alles heb ik drie weken geleden besloten om met grootschalig downloaden te stoppen. Zelf ben ik van mening dat ik een aanwinst was voor de muziekindustrie, en dat er niks mis was met wat ik deed. Ik heb er geen spijt van, heb er veel van geleerd en een kinderdroom kwam toch nog uit. Hoewel het aan het einde van de maand altijd schrikken was, als ik het afschrift van mijn creditkaart kreeg…”
Reactie GfK MegaChartsMichel Admiraal, chartsmanager bij GfK MegaCharts, de samensteller van onder andere de Single Top 100, geeft als commentaar op deze zaak: “De verkopen worden vanuit de diverse platforms aangeleverd inclusief ip-adressen; nog niet allemaal, maar de belangrijkste wel. Dit betekent dat inderdaad de dubbele aankopen per ip-adres eruit gefilterd worden en niet meegeteld worden voor de charts. De naam Thom Visser zegt mij niet zoveel, maar de verkopen zijn inderdaad gefilterd! Dat we van de ene artiest wél downloads meetellen en van de andere artiest niet, dat is onjuist: zowel van Gerard Joling als van Paula Paloma zijn de netto aantallen gebruikt vanuit i-Tunes. GfK MegaCharts zit bovenop de verkoopinfo; zowel fysiek (wij zien in elke winkel wat er gebeurt) als digitaal.”
Nog een laatste reactie van Thom Visser: “Ik werd in vertrouwen gebeld over mijn downloadgedrag - dat zou manipulatie van de hitparade zijn en ik werd verzocht om ermee te stoppen. Intimidatie dus, hetgeen niet eens mag; we leven toch in een vrij land?! Natuurlijk zal de chartsmanager zeggen dat hij mij niet kent, ze zullen dat nooit aan een derde toegeven, omdat wat zij doen – tracks buitensluiten en de downloads van bepaalde ip-adressen negeren – juist helemaal niet mag.”
Geen manipulatie meer?De grote vraag rest nu, nu Thom Visser met zijn download-activiteiten is gestopt en GfK MegaCharts de dubbele downloads eruit filtert: is hiermee de manipulatie gestopt? De Megaman denkt het niet; beïnvloeding is van alle tijden en zal dus altijd deel uitmaken van deze tak van amusement; daarvoor zijn de belangen te groot. De partijen zullen telkens de grenzen opzoeken, en als deze grenzen worden overschreden is het aan MegaCharts om met een gepaste reactie te komen.
Het was krap aan, maar Mika houdt aan het eind van de week nog nét genoeg voorsprong over om aan de leiding te blijven in de Single Top 100. 'Relax take it easy' redt het met 9% voorsprong op 'Blijf bij mij' van André en Gerard, dat opnieuw aan een wederopstanding bezig is. Verderop in de top 10 zien we twee nieuwkomers: Guus Meeuwis met 'Proost' op #5 en James Blunt met '1973' op #9. Daartussenin gaan Bob Sinclar & Fireball als een speer van 56 naar #8. Ook opvallend hard stijgen Wolter Kroes (van 54 naar #14 met 'Niet normaal') en Bobby Burns (van 59 naar #22 met 'From Holland').
Een stukje verderop in de lijst komen we twee wel héél opvallende binnenkomers tegen. Allereerst op #37 'Imagine' van John Lennon (al 27 jaar dood) en vlak daarna op #41 'Suspicious minds' van Elvis Presley (al 30 jaar dood). En beide artiesten komen zelfs met twee nummers binnen: Lennon staat ook op #98 met 'Working class hero' en Elvis komen we nogmaals tegen op #91 met 'Blue suede shoes'. Samen met Hazes is dat toch een hemels supertrio!
Ja, dat móet wel een #1-hit opleveren natuurlijk! Als je eerst het Nederlandse publiek de leukste liedjes van Elvis laat kiezen en je zet die vervolgens op een cd, dan willen de fans dat wel kopen. En dat deden ze ook de afgelopen week: 'The complete Dutch collection' verkocht de helft meer van de #1 van vorige week, 'Life in cartoon motion' van Mika. En Mika op zijn beurt verkocht weer de helft meer van de hoogste nieuwe op #3, een verzamelaar van UB40. En ook dát is een Dutch collection.
Nóg wat verzameld werk in de Album Top 100: Belle Perez is met 'Greatest Latin hits' binnen op #12 en de Tribute to the Cats band debuteert met 'Songs to remember' op #15; een box met daarin een cd met eigen nummers, een cd met covers van the Cats én een dvd. Toe maar jongens!
